Na afwezigheid door de werkzaamheden, zijn nu weer ruim honderd lepelaars gespot op de lei- en strekdammen die inmiddels zijn versterkt. Ze sterken er aan voor hun reis naar Afrika.

Vluchtplaats bij vloed

De leidam bij Den Oever ligt evenwijdig aan de Afsluitdijk en beschermt de Stevinsluizen tegen opstuwend water vanuit de Waddenzee. ‘De lepelaars gebruiken de dam bij Den Oever nu als hoogwatervluchtplaats bij vloed. Ze zoeken een plek waar ze bij vloed droog kunnen zitten’, vertelt Sophie Lauwaars, adviseur ecotechniek bij Rijkswaterstaat. ‘Bouwconsortium Levvel hield samen met Rijkswaterstaat bij de versterking van de dam zo veel mogelijk rekening met de lepelaarskolonie.’

Bijzondere vogel

De kolonie lepelaars bij Den Oever is uniek. Sophie: ‘In Zuid-Europa maken lepelaars hun nesten hoog in de bomen. Hier in Den Oever liggen de nesten gewoon op de grond, boven op de dam. Het is geweldig om zo’n kolonie hier te hebben. Met zijn spierwitte veren, fantastische kuif en zwarte lepelvormige snavel spreekt de vogel tot de verbeelding.’

Ecologische relatie met Waddenzee en IJsselmeer

De lepelaarskolonie heeft een relatie met de Waddenzee en het IJsselmeer. Voordat de werkzaamheden startten, was op de leidam een broedkolonie gevestigd met ruim honderd nesten. De dam biedt de ideale omstandigheden voor het grootbrengen van jongen: voor roofdieren en mensen is de dam onbereikbaar. Bovendien vinden de lepelaars in de ondiepe gebieden voedsel in overvloed. De broedkolonie is na de werkzaamheden in de buurt gebleven. Sophie: ‘Dit jaar broedde de kolonie op Robbenplaat-Noord, vlak bij de Stevinsluizen. Op de foto is te zien dat de lepelaars nu weer op de leidam zitten.’

Natte zomer goed voor begroeiing

‘Voordat de werkzaamheden aan de leidam startten, half september 2019, hebben we bestaande begroeiing verzameld en bewaard’, vertelt Sophie. ‘Die is in februari 2020, na verhoging van de dam, teruggebracht. De hoop was dat de vegetatie in dat jaar al zouden aanslaan, maar door het droge voorjaar viel dat wat tegen. De afgelopen zomer was erg nat, waardoor de planten flink gegroeid zijn.’

Uitkijken naar volgend jaar

‘Bij het werk aan de dam hield de uitvoerder van bouwconsortium Levvel rekening met flora en fauna. Alles om de dam aantrekkelijk te houden voor de lepelaarskolonie. Of ze ook terugkeren in het broedseizoen moet nog blijken. Dat blijft spannend’, besluit Sophie. ‘Samen met Staatsbosbeheer en Levvel blijven we dit nauwgezet volgen!’

In juli 2020 ging Sophie met boswachter Leon Kelder op zoek naar de lepelaars op een – toen nog kale – leidam. Bekijk hier de video. Komend voorjaar zelf de lepelaars bewonderen? Dat kan vanaf het Waddenbelevingspunt in Den Oever.

Versterking Afsluitdijk en de natuur

De Afsluitdijk vormt een ecologische verbindingszone tussen UNESCO Werelderfgoed Waddenzee en Natura 2000-gebied IJsselmeer. De Afsluitdijk is daarmee niet alleen een kunstmatig landschapselement, maar is ook onderdeel van een groter ecologisch systeem. Bij de voorbereiding en de uitvoering van de werkzaamheden houden we volop rekening met de flora en fauna in het gebied. Zodat unieke planten- en diersoorten behouden blijven. Meer weten? Lees ook over de Vismigratierivier, terugkeer van bijzondere planten en vleermuispopulatie.