Waarom
Om op te groeien en zich voort te planten, hebben trekvissen zout én zoet water nodig. De Afsluitdijk maakt het deze dieren vrijwel onmogelijk heen en weer te trekken tussen Waddenzee en IJsselmeer. Talloze vissen wachten in de Waddenzee voor de spuisluizen. Zij ruiken het zoete water en willen er uit alle macht naartoe, echter de stroomsnelheid is voor de meeste vissoorten te hoog . Een van de belangrijkste redenen waarom de trekvisstand zorgwekkend laag is.
Natuur herstellen
Door de Vismigratierivier wordt een belangrijke schakel in de zwemroutes van trekvissen hersteld. Daardoor wordt het IJsselmeerwater gezonder en zal het aantal planten en dieren in het gebied toenemen. Dat de vispopulaties zich herstellen, is ook van belang voor de vele vogels voor wie vis de belangrijkste voedselbron vormt. Bovendien biedt het op termijn meer ruimte voor beroeps- en sportvisserij.
Eerste ter wereld
De Vismigratierivier bij Kornwerderzand is de eerste ter wereld in deze omvang en complexiteit. Jarenlang denkwerk ging eraan vooraf om te bepalen wat voor alle soorten trekvissen het beste ontwerp is. Het is voor het eerst in de wereld dat een kunstmatige getijdenrivier op de grens van zoet en zout water wordt aangelegd. Naar schatting zijn er zo’n 200 locaties wereldwijd die baat zouden kunnen hebben bij deze innovatieve aanpak.
Monitoring en Wetenschappelijk Onderzoek
Om in kaart te brengen wat de invloed van de omgeving is op het gedrag van trekvissen in het Waddengebied, wordt de Vismigratierivier ingezet als testfaciliteit. In samenwerking met de Waddenacademie wordt kennis verworven die antwoord geeft op de onderzoeks- en beheervragen die voorliggen in het Waddengebied en mogelijk daarbuiten. Dit wetenschappelijk onderzoek wordt mede financieel gesteund door het Waddenfonds.
Hoe
De Vismigratierivier wordt een kilometerslange slingerende rivier, dwars door de Afsluitdijk. Hierdoor kunnen trekvissen wanneer ze maar willen tussen de zoute Waddenzee en het zoete IJsselmeer zwemmen. De Vismigratierivier volgt de getijden van de Waddenzee en heeft verschillende stroomsnelheden. Zoet en zout water komen er geleidelijk samen, zodat de vissen tijdens hun tocht langzaam kunnen wennen aan de overgang. Om vissen de Afsluitdijk te kunnen laten passeren, maken we een doorgang - oftewel een ‘gat’ - in de dijk. Innovatieve schuiven zorgen ervoor dat het achterland bij extreem hoogwater beschermd blijft.
We maken de Vismigratierivier ten westen van de spuisluizen bij Kornwerderzand. Dit is de meest ideale plek, omdat hier via de Lorentzsluizen grote hoeveelheden zoet water op de Waddenzee worden gespuid. De geur van het zoete water lokt de vissen naar deze plek. De Vismigratierivier sluit aan op de diepe geulen in de bodem van de Waddenzee en het IJsselmeer. Deze geulen vormen een snelweg voor de vissen.
Duurzaamheid en circulariteit
We proberen de Vismigratierivier zo duurzaam mogelijk te bouwen. Daarom kijken we waar we materiaal kunnen hergebruiken. Zo is de realisatie van de gebieden in het water tot nu toe vrijwel volledig gemaakt met materialen, afkomstig uit de directe omgeving. We maken gebruik van:
- Breuksteen dat vrijkwam bij de versterking van de Afsluitdijk;
- Zand uit de vaargeul bij Kornwerderzand;
- Grond dat vrijkwam bij de ombouw van de N31 bij Harlingen en vanuit de versterking van de Afsluitdijk;
- Riet dat getransplanteerd is vanuit de Makkumer Noordwaard.
Lees meer over duurzaam bouwen met hergebruikte grond in dit artikel over de samenwerking met Levvel in Den Oever.
De kracht van samenwerking
Het initiatief voor de Vismigratierivier komt van de Waddenvereniging, It Fryske Gea, Sportvisserij Nederland, NetVISwerk en coalitie het Blauwe Hart Natuurlijk. Het project wordt in opdracht van de provincie Fryslân uitgevoerd.
Bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord en Rebel) heeft voor Rijkswaterstaat de doorgang in de Afsluitdijk gemaakt. Aannemerscombinatie IJsselmeerwerken VOF (Bam, Van Oord) maakt de contouren aan weerszijden van de Afsluitdijk. Aannemer Boskalis maakt de unieke zigzaggende rivier.
Het project is financieel mogelijk gemaakt door provincie Noord-Holland, provincie Fryslân, Rijksoverheid, Waddenfonds, LIFE, Natura2000, Nationale Postcode Loterij en CEF. De totale kosten bedragen ongeveer 60 miljoen euro.
Kijk voor meer informatie ook eens op www.vismigratierivier.nl; een website van de initiatiefnemers.
De Vismigratierivier beleven
De Waddenvereniging en It Fryske Gea verzorgen excursies op de locatie waar de Vismigratierivier gebouwd wordt. Je komt dan van alles te weten over vissen, hun gedrag en de Vismigratierivier. Een aanrader voor jong en oud!
Ook kom je in de expositie van het Afsluitdijk Wadden Center meer te weten over het project. Daar vind je onder andere een VR-beleving waarmee je als vis door de Vismigratierivier kunt zwemmen.
In de toekomst kun je de Vismigratierivier bezoeken en terplekke het bijzondere proces van Vismigratie beleven. In het gebied kun je dan een wandeling maken, ónder de snelweg A7 door. In onderstaand filmpje zie je hoe deze plek eruit komt te zien.
Wanneer
We bouwen de Vismigratierivier in verschillende delen. Na jaren van voorbereiding startten in 2019 de werkzaamheden. Rijkswaterstaat heeft de werkzaamheden aan de doorgang onder de dijk in 2023 afgerond. Provincie Fryslân werkt verder aan de overige onderdelen van de Vismigratierivier aan weerszijden van de Afsluitdijk. Naar verwachting zwemmen de eerste vissen eind 2026 door de Vismigratierivier. In de jaren erna monitoren we de werking van de Vismigratierivier en sturen we bij waar het nodig is. Ook kijken we naar het gedrag van de trekvissen die door de Vismigratierivier zwemmen.
In beeld
Foto
We hebben een aantal mooie beelden voor je op een rijtje gezet. Zo kun je de ontwikkeling en aanleg van de Vismigratierivier goed zien.
Video
Wil je meer weten over de Vismigratierivier, visstanden, vissoorten en het belang van het project? Bekijk de achtergrondvideo's.
Nieuws
Provincie Fryslân en initiatiefnemers op zoek naar aanvullende financiering Vismigratierivier
Natuur
Vismigratierivier stap verder: riviermonding afgerond
Natuur
Vismigratierivier: samen duurzaam bouwen
Duurzaamheid
Vismigratierivier: hoe maak je een natuurgebied?
Natuur
Inzwemopeningen in de leidam om vissen door te laten
Natuur
Documenten
Op deze pagina tref je de belangrijkste documenten aan voor de Vismigratierivier Afsluitdijk.
-
Presentatie Marktexpertsessie 20 september 2019
Haalbaarheidsstudie Vismigratierivier en projectplan
Milieueffectrapportage Vismigratierivier
Aanvulling MER Vismigratierivier 12-aug 2015
Ontwerpcriteria Vismigratierivier Definitief Deltares
Richtlijnen vogeleiland Vismigratierivier (notitie 2015)
Passende beoordeling Vismigratierivier juni 2015
Definitief advies cie. m.e.r. (sept 2015)
Advies over reikwijdte en detailniveau van het milieueffectrapport april 2014
Notitie Reikwijdte en Detailniveau Vismigratierivier Afsluitdijk
-
Depot Deinum
Resultaat onderzoek naar samenstelling van gronddepot Deinum
Depot Oostpoort Harlingen
Depot Oostpoort – extra partijkeuring juli 2018
Depot Oostpoort – Rapport analyse geotechnische aspecten mei 2018
Depot Koetille Harlingen
Depot Koetille – partijkeuring november 2017
Bodemonderzoek Vismigratierivier
Nulmeting zoutgehalte Vismigratierivier – MUG – maart 2018
Onderzoek niet geprongen explosieven – KWS – augustus 2017
Archeologisch onderzoek onderwater – MUG – augustus 2017
Archeologisch onderzoek opwater – MUG – juni 2017
Milieukundig onderzoek boringen – juni 2017
Indicatieve zettingsanalyse Vismigratierivier – Fugro – april 2016
Overig
Hydraulische en ecologische toetsing ontwerp Vismigratierivier Afsluitdijk – 29 juni 2018
Recreatieve beleving Waterlandschap Kornwerderzand – Antea februari 2016
Economische effecten De Nieuwe Afsluitdijk – Ocorys november 2015
Inschatting aanbod diadrome vis Kornwerderzand juli 2014
Heb je vragen over documenten? Mis je een document of heb je een aanvullend verzoek voor wat betreft toegankelijkheid? Mail naar loket@deafsluitdijk.nl