Het Vlietermonument van architect Willem Dudok is een drukbezochte trekpleister op de Afsluitdijk. Samenwerkingsverband De Nieuwe Afsluitdijk (DNA) en Rijkswaterstaat grijpen de vernieuwing van de Afsluitdijk aan om ook het monument klaar te maken voor de toekomst.

Een sterke regio

‘Restauratie van het Vlietermonument is een project van de lange adem’, vertelt Tjalling Dijkstra. Hij is hier als programmamanager van DNA (provincies Noord-Holland en Fryslân en gemeenten Hollands Kroon en Súdwest-Fryslân) van begin af aan bij betrokken. ‘Als samenwerkingsverband wilden wij de waterbouwkundige werkzaamheden aan de Afsluitdijk aangrijpen om de economische betekenis van de dijk voor de regio te versterken. Restauratie en uitbreiding van een publiekstrekker als het Vlietermonument is daarbij belangrijk.’

Lysander Bos (links) en Tjalling Dijkstra (rechts)

Het Vlietermonument na restauratie en uitbreidingswerkzaamheden (artist impression van Paul de Ruiter Architects).

Veilig, sterk én leuk

Bij aanvang van project Afsluitdijk in 2011 lag de focus van Rijkswaterstaat met name op waterveiligheid en watermanagement. ‘Rijkswaterstaat maakt de dijk veilig en sterk, wij maken hem leuk’, grapt Dijkstra. Lysander Bos, van Rijkswaterstaat, knikt lachend. ‘De economische betekenis was voor Rijkswaterstaat inderdaad geen onderdeel van zijn kerntaak’, beaamt hij. ‘Tegelijk zetten we wel in op samenwerking met de regio voor de maatschappelijke meerwaarde. Daarom kreeg DNA in 2015 de ruimte om een haalbaarheidsonderzoek te doen naar restauratie- en uitbreidmogelijkheden.’

Samenwerking Rijkswaterstaat en DNA

De visie van Rijkswaterstaat op het Vlietermonument is geleidelijk aan veranderd. ‘Bovendien was het monument een geschenk van de NV Maatschappij tot uitvoering van Zuiderzeewerken, dat na de voltooiing is overgedragen aan de Staat der Nederlanden’, vertelt Bos. ‘Wij zien het als onze verantwoordelijkheid om dit geschenk voor de toekomst te behouden. In 2017 nam Rijkswaterstaat daarom de realisatie van de restauratie én uitbreiding op zich. In nauwe samenwerking met de regionale partners van DNA en onder andere architecten Paul de Ruijter (uitbreiding) en Jan Willem Walraad (restauratie) zijn de plannen verder uitgewerkt.’ Daarnaast levert DNA via het Waddenfonds een financiële bijdrage.

Aansluiten bij wensen van nu

In de huidige staat voldeed het Vlietermonument niet meer aan de eisen die je aan een publieksattractie mag stellen, vervolgt Dijkstra. ‘De verblijfsruimte in het monument was beperkt en het was lastig om te voldoen aan de bestaande regelgeving bijvoorbeeld rond brandveiligheid, wat de exploitatiemogelijkheden beperkt. Bovendien waren er maar vier toiletten. Je kunt je voorstellen dat dat voor lange rijen zorgt als er drie touringcars tegelijk stoppen.’ Ook belangrijk is dat het monument én het buitenterrein toegankelijk worden voor mensen die slecht ter been zijn. ‘Met een rolstoel of fysieke beperking kon je niet bij het monument komen. Dat kan straks wel.’

Klaar voor de toekomst

De restauratie en uitbreiding maken het Vlietermonument klaar voor de toekomst. ‘We houden er bijvoorbeeld nu al rekening mee dat we in de toekomst ter plekke IJsselmeerwater kunnen zuiveren om de horeca van drinkwater te voorzien zodra dit haalbaar is op deze locatie’, legt Bos uit. ‘Ook breiden we de horecaruimte uit en komt er ruimte voor aanvullende diensten als een expositieruimte en een cadeauwinkel. Tegelijkertijd brengen we het monument met de restauratie terug in de oorspronkelijke stijl van Dudok.’ Dijkstra: ‘Zo maken we van het Vlietermonument weer een must see, dé plek waar iedereen wil stoppen om te genieten. Samen met plekken als het Afsluitdijk Wadden Center op Kornwerderzand, het Kazemattenmuseum en de toekomstige beleving bij de Vismigratierivier hebben we straks weer een aantrekkelijk aanbod voor een toeristisch bezoek aan de Afsluitdijk.’