Krooshekken beschermen megapompen in gemaal
De zes megapompen in het nieuwe gemaal in Den Oever zijn uniek in hun soort. Zo kunnen ze niet alleen een gigantische hoeveelheid water wegpompen, maar kunnen vissen ook zonder schade door de pompen meezwemmen. Natuurlijk moeten we deze pompen goed beschermen tegen troep uit het water. Daarom krijgen alle pompen krooshekken.
Krooshekken
“Een krooshek is een spijlenrek van staal met een behoorlijk formaat”, legt Mark van Saase, projectorganisator bij bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord, Rebel en Invesis), uit. “We plaatsen 6 keer 11 onderdelen van 1,20 meter breed en wel 12 meter hoog. De krooshekken monteren we op de vloer van de instroomkanalen en aan het dak van het gemaal. Tussen de spijlen zit zo’n 15 centimeter. Grotere voorwerpen in het water, zoals takken, worden hierdoor tegengehouden. De krooshekken zijn oersterk. Ze zijn zelfs bestand tegen de krachten van ijsschotsen, voor het geval het IJsselmeer bevriest en het ijs tegen de krooshekken botst. Deze ijskrachten zijn enorm en zijn meegenomen in het ontwerp van de krooshekken en het beton waarin ze geplaatst zijn.”
Aanstroomhelling
Niek Tromp, adviseur bij Rijkswaterstaat: “De grootste uitdaging voor deze werkzaamheden was het maken van de aanstroomhelling. De krooshekken komen vóór deze helling in de pompen. En dit is niet zomaar een helling. In een stroomgoot zijn tests gedaan hoe het water het best kan aanstromen, zodat de pomp het meest efficiënt is. Het bleek een helling in meerdere richtingen te zijn. Die vorm is precies nagemaakt. Via deze route stroomt het water op de juiste manier door de pomp, waardoor er zo min mogelijk verlies op de doorvoer van het water, snelheid én dus energieverbruik is. Dat is wel een knap staaltje vakmanschap van de aannemer!”
Hoogwerkers en een kraan
Het plaatsen van de krooshekken gebeurt met meerdere materieelstukken, allemaal vanaf het land. Van Saase: “Een aantal weken geleden hadden we nog doorrijdopeningen in het betonwerk van het gemaal waar we met materieel door konden. Omdat het betonwerk nu helemaal klaar is, zijn deze openingen ook dicht. We kunnen hier dus niet meer heen en weer rijden tussen de instroomkokers en hebben daarom zes elektrische hoogwerkers (soms wel meer) op de vloer van de instroomkokers staan om de krooshekken te plaatsen en te monteren. Een kraan hijst ze van naast de bouwkuip direct naar de juiste plek in de instroomkanalen. En het zijn best wat hijsbewegingen; alles bij elkaar plaatsen we 66 van deze hekken. Het werk gaat voorspoedig, we zijn inmiddels over de helft.”
Zelfstandig reinigingsprogramma
Om de krooshekken schoon te houden, komt er geen menskracht aan te pas. Boven de krooshekken hangt namelijk een heuse krooshekreiniger. “Dit is een grijper die geautomatiseerd wordt aangestuurd en aan een stalen balk langs de krooshekken kan bewegen. Dat systeem is wel heel vernuftig. Het meet continu de waterstand aan de IJsselmeerkant en achter het krooshek. Als er een voorwerp in het krooshek komt, dan gaat de grijper erheen om het voorwerp weg te halen. De grijper lost dit dan in een aparte afvalbak. Dit is niet alleen om de krooshekken schoon te houden, maar ook om blokkades te voorkomen. Bij te weinig watertoevoer kan een pomp stil vallen. Zo houdt de reiniger de waterstroom naar de pomp op orde”, vertelt van Saase.
Vervolg bouw gemaal
“Het gemaal is naar verwachting eind 2026 klaar. Voordat het zover is, moet er nog heel wat gebeuren. Zo moeten we het terrein om het gemaal nog verder afmaken en bijvoorbeeld de bouwkuipwanden verwijderen. En na de bouw komt nog een traject waarin we alle sensoren installeren, afstemmen en testen. Dan meten we ook precies alle prestaties van de pompen en volgt een reeks tests voordat we de pomp echt in gebruik nemen”, zegt Tromp.
Lees meer over de hijsoperatie van de pompen en de koepels van het gemaal.