Wie nu over de Afsluitdijk rijdt, ziet bij Den Oever zes glazen koepels als diamanten boven de grond uitsteken. Deze koepels dekken de megapompen, de motorframes en de motoren van het nieuwe gemaal af. Met het plaatsen van de koepels zijn alle grote onderdelen van het gemaal op hun plek ‘geland’.

“De afgelopen maand kwam alles samen, waar een groot team van experts van verschillende organisaties al jaren naartoe werkt. En het verliep allemaal vlot. Dat het zo zou gaan, daar hoop je op.” zegt Mattijs Wiersma, civiel ingenieur van bouwconsortium Levvel (BAM, van Oord, Rebel en Invesis).

Benieuwd hoe de plaatsing van de koepels eruitzag? Bekijk deze video

Koepels van glas en staal

Opvallend aan de koepels is het materiaalgebruik van glas en staal. De keuze van dit materiaal is niet willekeurig. Wiersma: “Het ontwerp van de koepels moest aan een aantal eisen voldoen. Natuurlijk moet het bestand zijn tegen storm en opspattend zoet- en zoutwater. Er is gekozen voor gelaagd glas van 8 centimeter dik. Dit is oersterk. Deze koepels kunnen zelfs een superstorm aan die slechts 1 keer in de 10.000 jaar voorkomt.” Daarnaast moet het ontwerp in lijn zijn met het monumentale karakter van de Afsluitdijk. De koepels hebben daarom een eenvoudig ontwerp. De rode motoren die door het transparante glas te zien zijn, vormen de blikvanger in Den Oever.

Onderaannemers en hoofdaannemer

De productie van de onderdelen van de koepels is door verschillende onderaannemers verzorgd. Als hoofdaannemer had Levvel tot en met de plaatsing een coördinerende en controlerende rol. “We zijn nauw betrokken geweest bij de ontwerpfase en tijdens de productie hebben we continu meegekeken of alles voldeed aan de tekeningen. Ook bij de plaatsing van de koepels is het onze verantwoordelijkheid dat alles goed gaat. Ook kijken we mee met de hijsplannen en transportroutes en laten deze ook nog door anderen checken waaronder onze opdrachtgever Rijkswaterstaat. We hadden het voordeel dat de pompen net een aantal weken voor ons geplaatst waren. Zo konden we meeliften met bijvoorbeeld de gebruikte opstellingen voor de hijsoperatie. Maar ook dan lopen we meerdere keren de route na. De pompen waren heel hoog, bijna 12 meter, maar minder breed met 4,5 meter diameter. De koepels waren juist heel breed, met een diameter van 9 meter, en rond de 4 meter hoog. Dit geeft een andere uitdaging bij het transport.”

Transport en plaatsen koepels

De zes koepels kwamen aan met een schip aan de IJsselmeerzijde van het gemaal. Vanuit daar zijn steeds drie pompen op één dag naar de pompgroep vervoerd en op hun plek getild. In twee dagen stonden alle koepels op hun plek. Van te voren was er wel een puntje in deze operatie dat Wiersma bezig hield. “De breedte van de koepels. We hadden op sommige plekken op de transportroute echt maar 20 centimeter extra ruimte. Zou dat allemaal wel passen? Maar in de praktijk was er genoeg ruimte en gelukkig helemaal niks aan de hand.

Op tijd starten en blijven controleren

De grootste meevaller? Wiersma: “Natuurlijk is het heel mooi dat alles zo vlekkeloos verlopen is en je op twee dagen vlak na het middaguur de zes koepels al hebt staan. Beter dan dit kon het niet gaan. Dat was voor mij een bevestiging dat je echt op tijd moet beginnen en alert moet blijven met elkaar. Als dingen veranderen, met bijvoorbeeld een transportroute, ben je misschien geneigd te denken dat het wel goed komt. Maar juist dan moet je toch even tijd vrijmaken, samenkomen en het gesprek aangaan. Ik denk dat het daarom allemaal ook zo goed verlopen is. We bleven alles tot in de puntjes checken en met elkaar doorlopen.”

Afmonteren

De werkzaamheden aan de koepels zijn nog niet helemaal afgerond. “We maken nog een daktuin en binnen in de koepels moet nog bekabeling en leidingwerk komen. Ook doet de ventilatie het nog niet. En aan de buitenkant werken we het beton weg, zodat uiteindelijk boven de grond alleen een stalen frame te zien is.” Tenslotte geeft Wiersma nog een interessant feitje prijs over het onderhoud van de koepels: “Voor normaal onderhoud kun je via een rooster binnendoor de koepel inkomen. En als het nodig is in de toekomst, bijvoorbeeld voor het vervangen van een motor, kan de hele koepel opgetild worden. Speciaal hiervoor is bij elke pompgroep een opstellocatie gemaakt. Maar we gaan er vanuit dat we die voorlopig niet nodig hebben.

Over de koepels

• Gewicht: rond 30 ton
• Hoogte: vier meter
• Diameter: bijna negen meter
• Materiaal: staal, een aluminium dak en panelen van gelaagd glas met folie van maar liefst 8 centimeter dik.
• Ontwerp: Bijzonder aan het glas is dat het zowel rond is als taps toeloopt. Slechts twee bedrijven op de wereld kunnen dit maken. Het plafondpaneel in de koepel is geperforeerd. Zo is er ventilatie in de koepel en geluidsisolatie van de motoren.

Lees meer

Wil je meer weten over de hijsoperatie van de pompen en koepels in het gemaal? Bekijk video’s, foto’s en lees onze artikelen.