Wat moet je doen als iemand klem is komen te zitten tussen betonblokken van 6.500 kg? Veertien reddingswerkers en twee logistiek ondersteuners van het landelijke Specialisme Technische Hulpverlening (STH) Brandweer gingen deze indrukwekkende uitdaging aan op 14 februari. Het terrein van de Levvel bloc-fabriek bij Harlingen bood de ideale locatie voor deze veiligheidsoefening. Daarvoor werden namelijk dijkjes gebouwd van de hier geproduceerde Levvel-blocs, de betonnen golfbrekerelementen die speciaal zijn ontwikkeld voor de versterking van de Afsluitdijk.

De training maakte deel uit van zeven oefendagen van het STH. Deze reddingswerkers komen in actie bij zeldzame incidenten, bijvoorbeeld de instorting van een ziekenhuis. Nu ging het om de denkbeeldige situatie van een vader die met zijn zoon over de dijk loopt. De zoon loopt over de betonblokken naar beneden en valt ertussen waardoor hij klem komt te zitten en gewond raakt. De reddingswerkers moeten het betonblok dertig centimeter opheffen om de jongen te bevrijden. Eén van hen is Erik Lensink. ‘Het is een unieke oefening’, vertelt hij  enthousiast. ‘We zijn altijd bezig met zwaar spul, maar nooit met zulke grote en bijzonder gevormde blokken.’

Bijzondere blokken

‘Vandaag oefenen we met blokken van 6.500 kilo. Zo’n oefening is bijzonder leerzaam en machtig interessant. Het is zulk specialistisch werk. Daar moet je goed op trainen. Dit oefengebied is daar heel geschikt voor’, vertelt Erik. Op het weidse terrein zijn twee stukjes dijk nagebootst. Een hele en een verschoven variant. Voor deze oefening is de ondergrond instabiel omdat hij opgebouwd is met gemalen basalt. Hierdoor kunnen de zware betonblokken wegglijden. Natuurlijk is de echte Afsluitdijk niet zo gemaakt. Daar liggen de blokken vast en zit er voldoende ruimte tussen om klemzitten te voorkomen. Bovendien waarschuwt ribbelbelijning langs het fiets- en wandelpad op de echte dijk fietsers en wandelaars dat ze een gevaarlijke zone betreden; ook dit verkleint het risico op ongevallen bij de blokken.

‘De blokken zijn zo zwaar om de kracht van golven tijdens een superstorm op te vangen’, vertelt Inge Posthuma, adviseur omgeving van Rijkswaterstaat, over de bijzondere Levvel-blocs van de bouwcombinatie Levvel, bestaande uit BAM, Van Oord en Rebel. ‘De meeste blokken wegen 6.500 kilo, maar er zijn erbij van 12.000 kilo. Door de gaten kan het water wegstromen en omdat ze een beetje in elkaar grijpen, houden ze elkaar op hun plek.’

Breekijzers

Opgedeeld in twee groepen gaan de reddingswerkers aan de slag. Twee container-vrachtauto’s, haakarmbakken in vaktaal, staan al klaar met het materiaal. Uit de ene komt een volledige terreinwagen rijden. De andere zit vol met apparatuur zoals breekijzers, handpompen en hydraulisch redgereedschap. Keurig ingedeeld natuurlijk. Eerst is er overleg. Op het whiteboard aan de binnenkant van de deur tekenen de groepen ter plekke de situatie uit. Worden het de luchtkussens of de grote ram en de vijzels? ‘Nu moet ons gereedschap gaan doen waarvoor het gemaakt is’, roept één van de reddingswerkers.

Dan is het tijd voor actie. Het gaat er opvallend rustig aan toe. Een enkele keer hoor je: ‘Pas op voor je vingers’, of een commando zoals: ‘Start met pompen, nu!’ Het heffen begint. Iedereen heeft zijn of haar taak en de oefening  loopt als een geoliede machine. Dat is extra bijzonder, als je bedenkt dat deze mensen niet iedere dag met elkaar samenwerken.

Samenwerken en rust bewaren

‘Het is vooral een oefening in samenwerking, geduld en de rust bewaren’, zegt Theo Uffink na afloop. ‘Dat bevestigt deelnemend reddingswerker Judith Sjamaar: ‘Rust kan je redden. Als je te snel gaat, raak je het overzicht kwijt. Bij deze oefening hadden we minimaal de ruimte, dus we moesten echt creatief zijn. Tijd is dan je winst.’

De oefening was niet speciaal voor de Afsluitdijk. ‘Als iemand ooit zo onverstandig is het gevaar op te zoeken, dan is het fijn dat we hebben geoefend’, zegt Theo. Hij is enthousiast over de samenwerking tussen de hulpdiensten, Levvel en Rijkswaterstaat. ‘Het is goed dat we elkaar ook weten te vinden als er écht iets aan de hand is.’