Met bewegende aluminium plaatjes als gevel toont het nieuwe transformatorstation van Windpark Fryslân op Breezanddijk de kracht van de wind. Architect Gerben Vos: ‘Het levert een interessant dynamisch schouwspel op.’

In 2015 vroeg Windpark Fryslân aan architect Gerben Vos van Olivier + Partners > Architecten om een ontwerp te maken voor het transformatorstation bij het beoogde windmolenpark. De transformatoren in dat gebouw zetten windenergie om naar efficiënt te transporteren stroom. Met maar liefst 42 meter lang, 18 meter breed en 7 meter hoog is dat een serieus gebouw, legt Vos uit. ‘Het komt halverwege de Afsluitdijk te staan, bij Breezanddijk. Zeker in de weidsheid van die omgeving kijk je daar niet omheen. Eindelijk heb je een keer 32 kilometer vrij zicht op een beeldschoon stuk Nederland en dat knip je met dit gebouw in tweeën. Dan moet je niet lukraak een functionele betonnen bunker neerzetten. Daar is minimaal een goed doordacht ontwerp voor nodig dat zich bewust is van zijn omgeving, de functie van het gebouw toelicht en zo zijn aanwezigheid legitimeert.’

Hollands glorie

Die omgeving is meer dan alleen een landschap. Het gaat ook om het belang van deze plek voor het land. Vos: ‘De Afsluitdijk is onderdeel van de Nederlandse identiteit. Hier hebben wij de zee bedwongen. Dit is Hollands glorie. Die historische context én de plannen voor de toekomst wilde ik zichtbaar maken in het ontwerp.’ Vos gebruikte onder andere het Masterplan Beeldkwaliteit Afsluitdijk – wat in opdracht van Rijkswaterstaat en De Nieuwe Afsluitdijk is opgesteld door Paul de Ruiter Architects en Feddes/Olthof Landschapsarchitecten – om aan te sluiten bij de toekomstige Afsluitdijk.

Lees hier het Masterplan Beeldkwaliteit Afsluitdijk

Dynamisch schouwspel

In overeenstemming met het Masterplan besloot Vos bijvoorbeeld om het gebouw ook een educatieve functie te geven en passanten uitleg te geven over de duurzame werking en de reden van zijn aanwezigheid. ‘Om de functie van het gebouw duidelijk te maken, wilde ik de wind zichtbaar maken. Dit gebeurt door rondom het hele gebouw aluminium plaatjes aan de gevel te hangen. Door een flexibele bevestiging gaan al die plaatjes bewegen in de wind. De plaatjes zijn zeshoekig met daarin uitgespaard een windmolenfiguur. Door de positionering van de zeshoeken vormt de tussenruimte tussen de plaatjes ook weer een windmolenvorm. Al met al levert dat een interessant patroon en een dynamisch schouwspel op. De genoemde zeshoeken verwijzen bovendien naar de vorm van de basaltblokken op de dijk en naar het Afsluitdijk Wadden Center.’

Aha-moment

Maar er is meer. Mensen die niet alleen langsrijden, maar ook uitstappen, zullen zien dat het gebouw is doorsneden door een publiek toegankelijke gang. Loop je die gang in, dan beleef je een tweede aha-moment. Je sluit jezelf af van de weidsheid van de dijk en treedt de stilte binnen. Daar wordt automatisch je blik getrokken door de imposante techniek van de transformatoren. Dankzij glazen gevels aan beide zijden van de gang zie je die namelijk direct staan. Op de glasplaten is bovendien uitleg te vinden over de functie van de transformatoren en hun bijdrage aan een duurzame toekomst.

Positieve reacties

Het ontwerp leverde veel positieve reacties op. Vos: ‘Om de opdracht te krijgen, hadden we goedkeuring nodig van onder meer de Welstandscommissie van de gemeente Súdwest-Fryslân. Daarvoor hebben we afgelopen zomer een proefopstelling gemaakt. Bij de plaatsing waren ook veel mensen van het project aanwezig. Niet iedereen wist wie ik was en iemand begon mij enthousiast uit te leggen hoe slim het ontwerp in elkaar zat en wat het allemaal betekende. Dat is het grootste compliment dat je kunt krijgen. De boodschap was duidelijk aangekomen.’ Ook de samenwerking met alle betrokken partijen verliep goed, vertelt Vos. ‘Ik had bijvoorbeeld heel vruchtbare gesprekken met mensen van het Kwaliteitsteam Afsluitdijk , die ook hun goedkeuring moesten geven. Het is heel prettig om met mensen te praten die allemaal zorg hebben voor deze prachtige omgeving.’

Lees hier meer over de rol van Kwaliteitsteam Afsluitdijk

Bouw in volle gang

Inmiddels zijn alle goedkeuringen binnen en is de bouw van het transformatorstation in volle gang. Vos: ‘Alles onder de grond is klaar. Nu volgt het betonwerk. Dat is een relatief eenvoudig casco en sluit aan bij het civiele karakter van de Afsluitdijk, zoals je dat bijvoorbeeld ook in de sluizen terugziet. De zogeheten kinetische gevel komt daar vervolgens voor te hangen.’ Eind oktober moet het transformatorstation bij Breezanddijk klaar zijn en kan iedereen het eindresultaat bewonderen.

Header foto: proefopstelling Gerben Vos