Binnenkort is het zover; dan worden zes megapompen geplaatst en is het gloednieuwe gemaal in Den Oever een belangrijke stap verder. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Het is een behoorlijke operatie om de pompen van bijna 12 meter hoog van Spanje naar Den Oever te vervoeren en deze vervolgens te plaatsen.

Mark van Saase, projectorganisator van Bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord, Rebel en Invesis), vertelt dat het om precisiewerk gaat. “We hebben weinig ruimte op de dijk, maar tegelijkertijd is alles juist groots, gigantisch. En er is minimale marge voor de bevestiging van de pompen in het gemaal. Ook het kantelen en inhijsen zijn spannende momenten.”

Vervoer naar Nederland

De onderdelen van de pompen zijn in Spanje en Portugal gemaakt. De pompen zijn in elkaar gezet in Spanje en hebben een transportframe eromheen gekregen. Dit frame is voor stabiliteit en bescherming tijdens het vervoer van de pompen. Van Saase legt uit: “Flowserve, de fabrikant van de pompen, vervoert de pompen naar Nederland. Ze hijsen de pompen met een kraan in liggende positie op het schip. Het kantelen van staande naar liggende stand vraagt om nauwkeurig werken. Daardoor is het laden eigenlijk spannender dan het vervoer. Na het laden, vaart het schip in een kleine week naar Rotterdam. Daar wordt de lading op een kleiner schip overgezet dat vanuit daar naar de Afsluitdijk vaart.

Aankomst

Op de Robbenplaat op de Afsluitdijk lost Levvel de pompen. “Daar gebruiken we een drijvende kraan voor, de zogenoemde Hebo-lift 7. Dit is een gigantisch drijvend apparaat dat megagewichten kan tillen,” vertelt van Saase. “Die kraan zet de pompen aan de kant. Vervolgens brengen we ze stuk voor stuk met de drijvende kraan naar de juiste locatie. Hier zetten we de pomp op de kant op een op afstand bestuurbaar platform op wielen: SPMT (Self Propelled Modular Transporter). Dan gaan de pompen ook een stukje over een bouwweg en zetten we ze rechtop in opslag, zodat we ze kunnen klaarmaken voor het inhijsen op de definitieve positie.

Inhijsen

Het proces van het inhijsen is de grootste uitdaging volgens van Saase: “We moeten zorgen dat de pompen zo op positie komen dat ze precies passen en dat we ze vast kunnen zetten. Hiervoor hebben we een minimale speling van slechts enkele millimeters! Het is dus van belang dat alles is gebouwd volgens de maatvoering uit het ontwerp. Dit heeft in het afgelopen jaar ontzettend veel precisie gevraagd van het montageteam. We hebben daarom regelmatig controles gedaan tijdens de fabricage in Spanje om zeker te weten dat de pompen de juiste afmetingen zouden krijgen, maar ook tijdens het bouwproces van de betonnen behuizing van de pompen. Gelukkig ziet dit er goed uit, en valt alles binnen de vooraf gestelde marges. Maar bij het plaatsen gaan we pas echt zien of alles goed in elkaar past.”

Luchtfoto van één van de twee pompgroepen van het gemaal. De drie cirkels zijn de plaatsen waar de pompen komen.

Pomgroep van het nieuwe gemaal in aanbouw. De plaats waar de pompen komen, zijn afgedekt met een ronde constructie.

Kritieke momenten

In het proces van vervoer tot hijsen, zitten wel wat onzekere factoren die van belang zijn. Van Saase: “Zowel bij het vervoer op de drijvende kraan als tijdens het hijsen, kan het weer roet in het eten gooien. We kunnen deze werkzaamheden niet uitvoeren bij harde wind of golfslag op het IJsselmeer. In dat geval plannen we een ander moment in. Ook het kantelen van de pompen, het rechtop zetten, vlakbij de A7 is een spannende gebeurtenis. De twee kraanmachinisten moeten daarbij volledig op elkaar afgestemd zijn. Bij deze kritieke momenten nemen we geen enkel risico en voeren we verkeersstops in. Dit wil zeggen dat het verkeer even stil wordt gelegd voor de veiligheid van de uitvoerders en weggebruikers.”

Plaatsen koepels

De laatste fase van het plaatsen van de grote elementen gaat om de koepels die de pompen afdekken. Deze worden geplaatst nadat de pompen, het motorframe en de motoren aangebracht zijn. “De koepels zijn een architectonisch hoogstandje. Het was een hele operatie om deze te ontwerpen. De koepels moesten passen bij het originele karakter en de sobere lijnen van de Afsluitdijk. Ze zijn gemaakt van een stalen frame met glas en zijn het enige zichtbare onderdeel van het gemaal. De rest zit onder de grond.” Het plaatsen van de koepels is één van de laatste mijlpalen van het in elkaar zetten van het gemaal. “Voor mij is het inhijstraject van de pompen en de koepels wel de belangrijkste mijlpaal. Dat alles goed is gegaan en in elkaar gezet.” zegt van Saase.

Afwerking

Na het plaatsen van de koepels is het gemaal nog niet klaar voor gebruik. “De laatste fase is het aansluiten van alle technische installaties. Natuurlijk moeten we de pompen kunnen besturen, maar we installeren bijvoorbeeld ook systemen die ervoor zorgen dat de pompen zo lang mogelijk meegaan. Dit alles moeten we met elkaar koppelen en dan komt er nog een uitgebreide testfase. Voor de buitenstaander lijkt het dat er niks gebeurt, maar op de achtergrond doen we veel. Ook om het gemaal heen, maken we het terrein af en in het water zorgen we voor het opheffen van de bouwkuipen en aanbrengen van bodembescherming. Belangrijk, anders spoelt door de kracht van het water de bodem weg. Er is dus nog wel wat werk te doen, maar tegelijkertijd is er ook al veel werk verzet in een jaar. En elke dag is er kwaliteit geleverd. Dat vind ik echt mooi om te zien en maakt dit project zo leuk.“ besluit van Saase

Volg operatie megapompen

Wil je meer weten over het gemaal en hoe het staat met de operatie pompen? Bekijk de laatste stand van zaken en feitjes over het gemaal.