Een gat in de Afsluitdijk vormt het begin van de Vismigratierivier. Dammen in het IJsselmeer laten de contouren nu al zien. Nu ook het ontwerp helemaal klaar is, kan de zoektocht naar een aannemer beginnen, vertelt assistent realisatiemanager Wiepkje Elsinga van provincie Fryslân.

Als weggebruiker van de A7 over de Afsluitdijk rijd je momenteel bij Kornwerderzand met een slinger over een nieuw stukje dijk, een zogeheten bypass. De reden: onder de oorspronkelijke weg maakt bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord en Rebel) in opdracht van Rijkswaterstaat een gat in de dijk. Hier ging op 25 januari 2021 de spreekwoordelijke eerste schop de grond in voor de Vismigratierivier. Deze rivier biedt trekvissen in de toekomst de mogelijkheid om de Afsluitdijk te passeren. Zodat ze weer vrijuit heen en weer kunnen zwemmen tussen het zoute water van de Waddenzee en het zoete water van het IJsselmeer en de rivieren daarachter.

Gat in de dijk

‘Het gat in de dijk is echt een grote operatie’, benadrukt assistent realisatiemanager Wiepkje Elsinga van provincie Fryslân – de opdrachtgever voor de Vismigratierivier en partner in het samenwerkingsverband De Nieuwe Afsluitdijk. ‘Ten eerste was het dus nodig om de A7 ervoor om te leggen. Maar belangrijker nog: de functie van de Afsluitdijk om het achterland te beschermen tegen extreem hoogwater moet behouden blijven. We zijn dan ook blij dat Rijkswaterstaat samen met bouwconsortium Levvel dit onderdeel meeneemt in het dijkversterkingsproject en zorgt voor een waterkering in de doorgang die bij zeer hoge waterstanden dichtgaat. Zij zijn immers ook verantwoordelijk voor de waterveiligheid. Op dit punt hebben we elkaar echt nodig.’

Aansluiten op Natuurvoorziening Windpark

Er zijn meer raakvlakken met andere projecten rond de Afsluitdijk. Windpark Fryslân maakte bijvoorbeeld dammen in het IJsselmeer, waardoor de contouren van de Vismigratierivier daar deels al zichtbaar zijn. De Westflank tussen de Natuurvoorziening en de Vismigratierivier vormt uiteindelijk de westkant van de rivier. En de zogeheten luwtedam ligt tegen de onderrand aan. Elsinga: ‘Zo kun je vanaf de dijk zien hoe ver de Vismigratierivier straks het IJsselmeer in komt. Zelf heb ik ook op de Westflank gestaan. Dan krijg je nog meer gevoel bij de enorme afmetingen. Heel indrukwekkend! Het mooie is dat je uiteindelijk een rondje om de Vismigratierivier kunt lopen. Dat wordt een stevige wandeling, want de rivier krijgt een totale lengte van maar liefst 4 kilometer.’

Geïntegreerd ontwerp

De Natuurvoorziening van Windpark Fryslân is geïntegreerd in het ontwerp voor de Vismigratierivier, legt Elsinga uit. ‘Windpark Fryslân maakte de Natuurvoorziening om een rustplek en broedgebied te bieden voor watervogels. De Westflank vormt de overgang van de Natuurvoorziening naar de Vismigratierivier. Zo wordt het de komende jaren één groot ecologisch gebied.’ Ook over de rest van het ontwerp is goed nagedacht. De lengte, de precieze locatie langs de Afsluitdijk en de manier van bouwen – in alles zocht De Nieuwe Afsluitdijk de optimale oplossing voor de omgeving en de natuur. Elsinga: ‘De overgang van zout naar zoet is bijvoorbeeld lastig, omdat het IJsselmeer niet zouter mag worden. En de stroomsnelheid van de rivier moet precies goed zijn voor de vissen.’

Aannemer zoeken

Inmiddels is het ontwerp klaar. Nu is het tijd om een aannemer te zoeken voor het uitvoeren van de plannen. Elsinga: ‘We zijn bezig met de voorbereiding van de contractstukken en vertalen het ontwerp naar eisen in een aanbesteding voor de markt. Op basis van de inschrijvingen willen we dit jaar een aannemer kiezen. Die kan dan in principe begin 2022 starten met bouwen.’ (beelden: Hans den Hartog)

—————————————————————————————————————————————————————-

Duurzame innovatie: Atlantis tubes

Voor de bouw van de Westflank werkte aannemer Van Oord met een innovatieve oplossing: Atlantis tubes – een doorontwikkeling van de zogeheten Geotubes van weefselfabrikant TenCate. Dit zijn enorme zakken – tot wel 150 meter lang – van een sterk kunststof weefsel. Gevuld met zand vormen ze een goede basis voor de dammen, die stevig blijft liggen. Elsinga: ‘Hiervoor is zand gebruikt dat vrijkwam bij het uitdiepen van de vaargeul tussen Kornwerderzand en Urk. Dit ging ter plekke met een pijplijn vanaf het baggerschip de zakken in. Zo besparen we primaire grondstoffen en transport. Dat is belangrijk voor ons. We werken graag duurzaam, circulair en klimaatadaptief.’

Over de Vismigratierivier

De Vismigratierivier is een initiatief van de Waddenvereniging, It Fryske Gea, Sportvisserij Nederland, NetVISwerk en het Blauwe Hart en wordt ontwikkeld door De Nieuwe Afsluitdijk. De Vismigratierivier is financieel mogelijk gemaakt door provincie Noord-Holland, provincie Fryslân, Rijksoverheid, Waddenfonds, LIFE, Natura2000, Nationale Postcode Loterij en CEF.

Lees meer op de projectpagina over de Vismigratierivier.