Bij de versterking en vernieuwing van de Afsluitdijk zijn veel verschillende partijen betrokken. Hoe werken die samen? En wat zegt wetenschappelijk onderzoek over de ideale manier van samenwerken? Studenten Global Responsibility & Leadership van de Rijksuniversiteit Groningen beantwoordden deze vragen tijdens een onderzoeksstage.

Megaproject
Studenten Julia Gorny, Hanna Lijzenga en Wybrand van Geest richten zich tijdens hun studie op het zoeken naar lokale oplossingen voor wereldwijde problemen. En de manier waarop ‘governance’ — bestuur van landen, organisaties, samenwerkingsverbanden — hieraan kan bijdragen. ‘Na ons eerste contact met diverse personen binnen Rijkswaterstaat en De Nieuwe Afsluitdijk raakten we geïnteresseerd in megaprojecten’, vertelt Gorny. ‘Grootschalige, complexe projecten, vaak rond vitale infrastructuur, waarvan de ontwikkeling en bouw vaak meerdere jaren duurt. Projecten bovendien die invloed hebben op miljoenen mensen en waarbij meerdere publieke en private stakeholders betrokken zijn.’

Nauwe samenwerking van stakeholders
In wetenschappelijk onderzoek zijn verschillende modellen en theorieën gevormd voor het bestuur van dergelijke projecten, maar hoe verhouden die zich tot de praktijk? En hoe ziet het bestuur rond het project Afsluitdijk eruit? Hoe werken de stakeholders samen? ‘Om antwoord op die vraag te vinden, hebben we uitgebreid literatuuronderzoek gedaan’, vertelt Gorny. ‘Daarna interviewden we 10 betrokkenen over hun ervaringen. Tijdens een conferentie met de stakeholders presenteerden we de uitkomsten. Aan de hand van de discussies die toen gevoerd werden, konden we onze bevindingen nog verder aanscherpen.’

De conclusie van het kwalitatieve onderzoek: de samenwerking tussen alle stakeholders verloopt goed voor een project van deze omvang. Het onderzoek wijst vooral op de eenduidige communicatie naar het publiek en duidelijke verdeling van de verantwoordelijkheden. ‘Tegelijkertijd is er altijd ruimte voor verbeteringen. Daarom hebben we een aantal aanbevelingen gedaan, bijvoorbeeld regelmatig samenkomen óp de dijk om de fysieke afstand tussen overheid en Afsluitdijk te verkleinen, een gedeeld intranet voor alle stakeholders en contact leggen met de organisatie van andere megaprojecten om van elkaar te leren.’ Lees hier  het volledige onderzoeksverslag.

Realiteit weerbarstiger dan modellen
Gevraagd naar wat haar het meest is bijgebleven, glimlacht Gorny. ‘Dat de praktijk een stuk weerbarstiger is dan de literatuur. Het is makkelijk om aanbevelingen te doen op basis van literatuur en modellen. Maar de realiteit is anders. We onderzochten een project dat al jaren onderweg is, waar samenwerkingsvormen al langere tijd bestaan. En met een scope waar niet zomaar aan te sleutelen is.’

Met andere ogen
Tjalling Dijkstra, programmamanager van samenwerkingsverband De Nieuwe Afsluitdijk, beaamt dit. ‘Tegelijkertijd’, zegt hij, ‘zijn wij door het onderzoek van Julia, Hanna en Wybrand weer even anders naar ons eigen project gaan kijken. Het schijnt volgens de literatuur een megaproject te zijn. En ook al voldoet de wijze van bestuur misschien niet aan het ideaalbeeld uit de wetenschappelijke literatuur, het onderzoek laat ook zien wat wij in de praktijk al weten: dat er heel veel goed gaat. En dat we het project samen verder brengen dan alleen veiligheid en onderhoud van de Afsluitdijk’.