Afgelopen jaar heeft het innovatieve REDstack flinke vooruitgang geboekt met Blue Energy: stroom uit water. Nu ligt de focus op uitbreiding van de proefinstallatie op de Afsluitdijk. Tegelijk speelt deze installatie een belangrijke rol in een nieuwe marktkans: drinkwater maken van zeewater.

Met de proefinstallatie bij Breezanddijk wekt REDstack zogeheten Blue Energy op: stroom die ontstaat bij de vermenging van zoet en zout water tussen IJsselmeer en Waddenzee. In een eerder artikel legden we uit hoe dat werkt. Directeur Rik Siebers zet de voordelen graag nog eens op een rij. ‘Net als wind en zon is water een duurzame energiebron. Het verschil is dat water altijd stroomt. We kunnen dus volcontinu stroom leveren. Ook als het donker is en het niet waait. Daardoor is de opbrengst heel voorspelbaar. Dat komt ten goede aan de stabiliteit van het energienet. Daarom is dit een goede aanvulling op de energiemix. Blue Energy heeft een enorme potentie. Je kunt het overal ter wereld toepassen op plaatsen waar een rivier in zee uitmondt. In totaal zou je daarmee in theorie maar liefst 1 Terawatt aan energie kunnen opwekken, oftewel 1 miljoen megawatt. Dat is ongeveer gelijk aan de huidige wereldwijde energieproductie uit duurzame bronnen.’

Onderzoek: ecologische impact heel beperkt

Afgelopen jaar is het Blue Energy-proces op drie punten verbeterd, vertelt Siebers trots. ‘Ten eerste hebben we de opbrengst verhoogd. Dat betekent automatisch ook een kostenverlaging. Ten tweede hebben we de waterinname aangepast. Door de vormgeving en de lage instroomsnelheid komen er minder organismen en kleideeltjes het systeem binnen. En ten derde hebben we de voorbehandeling verbeterd. Met filters halen we de deeltjes die wel binnenkomen er alsnog uit, zodat de gebruikte membranen niet verstopt raken. Het grootste deel van de meegekomen organismen kan daardoor ongedeerd de zee weer in. Uit een groot onafhankelijk onderzoek van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), Deltares en Wageningen University & Research bleek eind 2020 dat de ecologische impact heel beperkt is. Bovendien is er voldoende ruimte langs de dijk om de installatie uit te breiden.’

Wens: uitbreiden op de Afsluitdijk

Die uitbreidingsruimte is belangrijk, want REDstack wil graag snel opschalen met een grotere demonstratie installatie. Liefst op dezelfde plek op de Afsluitdijk waar nu de proefinstallatie staat. Siebers: ‘We hebben het eerst ergens anders geprobeerd, maar daar kregen we de financiering niet rond. Nu zijn we in gesprek met de provincie Fryslân, het Waddenfonds, de gemeente Súdwest-Fryslân, Invest-NL en een bank. De verschillende partijen staan er positief in, maar hebben nog wel vragen. Daarom willen we niet in één keer uitbreiden naar een commerciële installatie, maar eerst een tussenstap doen. Om de markt te laten zien dat we dat ook in een grotere installatie kunnen. In deze tussenstap willen we dan op de Afsluitdijk toe naar een installatie van een halve megawatt. De plannen liggen klaar. Als het geld er is, kunnen we gelijk van start.’

Omgekeerd proces: van zeewater naar zoet drinkwater

Maar in de proefinstallatie op de Afsluitdijk werkt REDstack niet alleen aan Blue Energy, benadrukt Siebers. ‘In het kader van een EU-onderzoeksproject hebben we succesvolle proeven gedaan met het ontzouten van zeewater. Daarbij gebruiken we min of meer dezelfde stacks – gestapelde membranen – als bij Blue Energy. Maar in plaats van er stroom mee op te wekken, zetten we er juist stroom op. Zo keren we het proces om: elektrodialyse (ED) in plaats van reverse elektrodialyse (RED). Op die manier halen we zoet drinkwater uit zout zeewater. Andere toepassingen zijn het ontzouten van koeltorenwater en het terugwinnen van zout uit proceswater. Samen met de gerenommeerde Nederlandse multinational Pure Group Water hebben we inmiddels een pilot opgezet. Het mooie is dat we hiermee kunnen aansluiten op een bestaande markt. De behoefte aan betrouwbaar drinkwater is er op veel plaatsen in de wereld.’