Het bloemrijke grasmengsel waarmee we de Afsluitdijk inzaaien, is niet alleen goed voor de natuur, waaronder bijen, het maakt de dijk ook sterker. Die waardevolle les namen waterbouwers graag mee van ons webinar, vertellen ecologen Sophie Lauwaars en Dennis Wansink.

Belangrijk inzicht delen

Rijkswaterstaat versterkt de Afsluitdijk niet alleen met betonblokken. We werken ook aan een ecologische dijk met onder meer een nieuwe grasbekleding. Bovenop de dijk en aan de kant van het IJsselmeer gebruiken we daarvoor een mengsel met maar liefst 19 plantensoorten: grassen, maar ook bloeiende kruiden. ‘Daarmee verbeteren we de biodiversiteit’, vertelt Sophie Lauwaars, senior adviseur ecotechniek van Rijkswaterstaat. ‘Onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) en Radboud Universiteit Nijmegen (RU) waarmee we samenwerken, wezen ons erop dat zo’n gras-kruidenmengsel er ook voor zorgt dat een dijk beter beschermt tegen water. Dat inzicht vond ik zo belangrijk dat ik het graag wilde delen met meer waterbouwers. Bijvoorbeeld van de waterschappen, die werken aan het hoogwaterbeschermingsprogramma. Daarom organiseerden we het webinar “Kruidenrijke dijken voor biodiversiteit en waterveiligheid”.’

Wortels houden bodem beter vast

Het webinar werd gepresenteerd vanuit de RU in Nijmegen. Onderzoekers van de WUR en de RU werkten het thema voor de deelnemers uit in vijf presentaties. Na een inleiding over de diversiteit in begroeiingen op dijken in ons land volgden twee verhalen over de relatie tussen begroeiing en waterveiligheid: ‘Future dikes’ en ‘Vegetatie en erosiebestendigheid’. ‘De wortels van de kruiden houden de bodem beter vast’, verduidelijkt Dennis Wansink, die via Bureau Waardenburg en bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord, Rebel en Invesis) betrokken is bij de versterking van de Afsluitdijk. ‘Gras groeit snel en legt de bovenlaag vast. Maar als er bakken water overheen gaan, spoelt het weg. Bovendien verdroogt gras snel in de zomer. Kruiden groeien langzamer, maar de wortels gaan dieper. Daardoor versterken ze de bodem en blijven ze ook in de zomer groen en stevig.’

Nederlandse soorten kiezen

De begroeiing voor de Waddenzeezijde van de Afsluitdijk is verzameld op de dijk zelf. De zaden van de planten die hier stonden zijn verzameld en gedroogd. Als de werkzaamheden aan de dijk zijn afgerond, worden deze weer teruggeplaatst. In de presentatie ‘Borging botanisch erfgoed Afsluitdijk’ werd duidelijk waarom het gebruik van zulke inheemse zaden belangrijk is. Wansink: ‘Inheemse kruiden zijn aangepast aan ons klimaat. Doorgekweekte planten hebben misschien wel mooie bloemen, maar missen die aanpassing en zijn daardoor soms minder vruchtbaar. Dat is dan weer nadelig voor wilde bijen, zo bleek ook in de laatste presentatie: De dijk als habitat voor wilde bijen.’

Veel vragen van enthousiaste deelnemers

‘Het webinar kon op veel belangstelling rekenen’, vertelt Lauwaars enthousiast. ‘Er waren deelnemers van Levvel, waterschappen, Rijkswaterstaat, universiteiten en onderzoeksinstituten.’ De presentatoren kregen dan ook veel vragen. Wansink: ‘Een belangrijk onderwerp daarbij was beheer. Hoe zorg je dat er na het inzaaien ook echt een mooie, stevige begroeiing ontstaat? Er gaat wel vier tot zes jaar overheen voor je krijgt wat je wilt. En ook daarna is er werk nodig om het in stand te houden.’ Lauwaars: ‘Er is duidelijk behoefte aan kennis over deze onderwerpen. Wellicht kunnen we vaker zo’n webinar organiseren.’

Alle presentaties van het webinar zijn terug te kijken via een afspeellijst op YouTube.