Werken naast zeehonden, zilverreigers en lepelaars

Bij de versterking en vernieuwing van de Afsluitdijk houden we rekening met de natuur. Op en rond de dijk leven vele soorten dieren. Die kunnen last hebben van de werkzaamheden. ‘Dankzij de maatregelen van bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord, Rebel en Invesis), voortkomend uit de Wet natuurbescherming, beperken we de overlast voor de natuur.’

Ecologische verbindingszone

De Afsluitdijk is belangrijk voor dieren en planten, vertelt Sophie Lauwaars, senior adviseur ecotechniek en natuurwetgeving bij Rijkswaterstaat. ‘De dijk is zelf geen natuurgebied, maar grenst wel aan de Natura 2000-gebieden IJsselmeer en Waddenzee. In deze beschermde natuurgebieden worden bepaalde dieren, planten en hun leefomgeving beschermd. Vanuit de Wet natuurbescherming moeten we bij de werkzaamheden rekeninghouden met beschermde diersoorten die voorkomen op of bij de Afsluitdijk. Dat zijn onder andere steenmarters, lepelaars, grote zilverreigers, ruige dwergvleermuizen, grijze en gewone zeehonden en een aantal vissoorten.’

Speciale verlichting en geluidsbeperking

Om aan de vergunning vanuit de Wet natuurbescherming te voldoen, moet Levvel jaarlijks een ecologisch werkplan opstellen. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit controleert of het plan voldoet aan de wet- en regelgeving. ‘In het werkplan staan de werkzaamheden voor het volgende jaar en de maatregelen die Levvel neemt om negatieve effecten op de natuur te voorkomen’, licht Lauwaars toe. ‘Zo is de verlichting met behulp van speciale lichtkapjes afgeschermd, waardoor het licht niet uitstraalt op de vliegroute van vleermuizen. Een ander voorbeeld is de beperking van het geluidsniveau vanwege de aanwezige zeehonden in de Waddenzee. In de voorplantingsperiode (juni, juli en augustus) starten we geen nieuwe heiwerkzaamheden op.’

De ransuil op Breezanddijk

Anne Balk, medewerker ecologie bij Bureau Waardenburg, is in opdracht van Levvel vaak op de Afsluitdijk te vinden. ‘Monitoring van bepaalde gebieden langs de dijk volgt uit de voorwaarden in de natuurvergunningen. Bijvoorbeeld het dennenbosje bij camping Het Wad op Breezanddijk. Daar broedde de afgelopen jaren weleens een ransuil. We controleren jaarlijks of die uil terugkomt. Het kan lastig zijn om in het dichte naaldbos met het blote oog nesten te ontdekken. Dan neem ik mijn warmtebeeldcamera mee.’ De ransuil is een van de beschermde diersoorten die in de vergunning is opgenomen, vertelt Lauwaars. ‘We moeten ervoor zorgen dat er dichtbij voldoende voedsel te vinden is. Daarom mogen we om het jaar drie kilometer ten oosten óf drie kilometer ten westen van het dennenbosje werken. Als we deze werkzaamheden niet faseren, zouden er te veel muizen verdwijnen en heeft de uil niet genoeg te eten. Deze aanpak heeft gewerkt, want de ransuil zit er nog steeds.’

Bescherming broedende vogels

Daarnaast houdt Levvel de dieren in het hele gebied continu in de gaten. Dat heeft met name te maken met broedende vogels, vertelt Balk. ‘Broedende vogels zijn streng beschermd; je mag ze niet verstoren. Broeden er vogels, dan moet je het werk uitstellen. Om het gebied broedvogelvrij te houden, loopt Remko Bakker van W&S Faunabeheer zeven dagen per week met zijn hond – een heidewachtel met de naam Floris, die afschrikwekkend werkt voor aanwezige dieren – op het uitgestrekte terrein. Hij laat bijvoorbeeld weten als er ergens gemaaid moet worden, zodat vogels er niet gaan broeden.’

Kunstnesten voor reigers

Vogels die normaal gesproken broeden op het werkterrein moeten wel ergens anders heen kunnen. Levvel en Rijkswaterstaat trekken hierbij samen op. ‘Er moesten dit voorjaar enkele bosjes bij de kazematten in Kornwerderzand verwijderd worden’, vertelt Balk. ‘Daar broedden in 2021 grote zilverreigers en blauwe reigers. De dieren zijn dit jaar neergestreken aan de overkant van de A7, waar de bomen niet zo sterk zijn. Om te voorkomen dat de reigers straks – inclusief nest – door de takken heen zakken, plaatsten we daar twintig kunstnesten, die door de reigers al in gebruik genomen zijn.’ ‘Het is mooi dat we hier zo snel kunnen handelen’, vult Lauwaars aan. ‘Doordat we dagelijks mensen op de Afsluitdijk hebben en ook zelf vaak gaan kijken, is onze informatie altijd actueel. En kunnen we direct ingrijpen als dat nodig is.’

Meer informatie:

Lees onze brochure Natuur: